Hacettepe Üniversitesi
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu
DİLLERİ VE KÜLTÜRLERİ YOK OLMA TEHLİKESİNE MARUZ TÜRK TOPLULUKLARI
'SON SESLER DUYULMADAN'
Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu'nun hazırlık çalışmalarına başlamıştır. Sempozyumun konusu, Düzenleme Kurulu ve Bilim Kurulu tarafından "Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk toplulukları", sempozyum özdeyişi ise 'Son Sesler Duyulmadan' olarak belirlenmiştir.
Yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunan diller, kuşaklar arasında yeterince veya hiç aktarılmayan, dolayısıyla konuşur sayısı giderek azalan ve öngörülebilir süreçte konuşuru kalmayacak derecede risk altında bulunan dillerdir. Dillerin yok olma sürecinde kültürler de ciddi derecede zarar görmekte, önce bulanıklaşmakta, yani kültürel değerler tam anlaşılmadan yaşatılmaya çalışılmakta, birkaç kuşak sonra da tamamen baskın kültürün bir parçası hâline gelmektedir.
UNESCO, yeryüzünde konuşulmakta olan 6700 dilin yarısının bu yüzyılın sonundan önce yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunduğu, bu gidişin önüne ancak hükûmetlerin ve konuşur topluluklarının âcil önlemler almalarıyla kısmen geçilebileceği görüşündedir. UNESCO, Tehlikedeki Diller Programı ile bu hayati soruna dikkat çekmeyi, uzmanlar ve otoriteler aracılığıyla çözüm üretmeyi hedeflemektedir. Programda tehlikedeki diller 'güvenli'den 'ölü'ye değin altı tehlike derecesine ayrılmıştır:
Tehlikenin derecesi | Kuşaklararası dil aktarımı |
güvenli | Dil bütün kuşaklar tarafından konuşuluyor; kuşaklararası aktarım kesintisiz |
zayıf | Çocukların çoğu dili konuşuyor, ancak konuşmalar belirli alanlarla sınırlı (ev gibi) |
kesinlikle tehlikede | Dil, evde artık ana dili olarak öğrenilmiyor |
ciddi tehlike altında | Dil, büyük ebeveynler ve yaşlı kuşaklar tarafından konuşuluyor; ebeveynler dili anlayabiliyor, ancak kendi aralarında anlaşabilecek ve çocuklarına öğretebilecek kadar konuşamıyor. |
kritik tehlike altında | En genç konuşurlar, büyük ebeveynler ve daha yaşlılardır ve onlar da kısmen ve seyrek olarak konuşuyor |
ölü | Konuşur kalmamış |